Kỹ thuật tưới nước cho cây cà phê là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy quá trình thụ phấn, sinh trưởng và duy trì sức khỏe của cây cà phê. Tưới nước quá sớm, đặc biệt là trước khi hoa bắt đầu nở, có thể dẫn đến các vấn đề như ra hoa không đều, giảm khả năng thụ phấn và sản lượng quả. Ngược lại, thiếu nước có thể khiến cây không ra hoa, hoa héo, lá rụng và ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của cây. Một vườn cà phê khỏe mạnh thường có độ ẩm cao được duy trì đầy đủ trong suốt mùa khô, giúp cây phát triển tốt hơn. Tuy nhiên, tưới quá nhiều nước cũng có thể gây lãng phí, tăng chi phí vận hành hệ thống tưới và ảnh hưởng đến khả năng ra hoa và đậu quả của cây cà phê.
Nguyên tắc xác định lượng nước tưới và chu kỳ tưới
Hiện nay, người trồng cà phê ở Tây Nguyên thường tưới nước theo kinh nghiệm và chủ yếu áp dụng hai hình thức tưới chính là tưới gốc và tưới phun mưa. Phương pháp tưới gốc thường tốn rất nhiều nước, vượt quá 300 đến 400 lít/gốc/1 lần tưới, do đó cũng lãng phí độ phì nhiêu của đất với lượng nước sâu hơn hoạt động của rễ. Để xác định nhu cầu nước và chu kỳ tưới chính xác cho cây cà phê, người nông dân có thể áp dụng các nguyên tắc sau.
Đối với đất có thành phần cơ học nặng, bạn có thể tưới nhiều nước hơn đất mèo nhờ hàm lượng ẩm hiệu quả cao hơn và bạn có thể kéo dài chu kỳ tưới để tiết kiệm số lần tưới.
Trong mùa tưới cần theo dõi lượng mưa để điều chỉnh số lần tưới cho các chu kỳ tiếp theo, nếu lượng mưa đạt 35-40mm có thể bỏ qua một lần tưới.
Bạn chỉ cần tưới đủ nước để đưa độ ẩm của đất vào lớp đất sâu từ 0 đến 50 cm, tức là nằm trong phạm vi hoạt động của hệ thống rễ.
Theo nghiên cứu mới nhất của Viện EaKmat, lượng nước tưới cho vườn cà phê nhân giống mới trồng có thể áp dụng như sau:
- Đối với cây cà phê mới trồng: Tưới lần đầu 120 lít/gốc, chu kỳ 22 ngày/lần, tưới lần 2 160 lít/gốc và lần 3 200 lít/gốc.\
- Đối với cà phê giai đoạn sinh trưởng cơ bản: (năm thứ 2 và năm thứ 3) lượng nước tưới lần 1 là 240 lít/gốc với chu kỳ tưới 22 – 24 ngày/lần tưới, lần 2 là 320 lít/gốc và lần 3 là 400 lít/trụ.
- Đối với giai đoạn kinh doanh đầu tiên: Chu kỳ tưới là 25 ngày/lần. Lượng nước cho đợt đầu tiên là 390 lít/con. Lượng nước cho đợt tưới thứ hai là 520 lít/góc và lượng nước cho đợt tưới thứ ba là 650 lít/góc.
- Khi cây bắt đầu vào giai đoạn kinh doanh, lượng nước tưới cho mỗi đợt là 500-600 lít/gốc, mỗi đợt cách nhau 21-25 ngày.
- Mô hình kỹ thuật này đã được áp dụng ở nhiều địa phương, năng suất cây từ 3-4 tấn/ha, rất phù hợp với các tỉnh Tây Nguyên có mùa khô thường kéo dài, đảm bảo lượng nước tưới, năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cho người nông dân.
Kỹ thuật tưới nước cho cây cà phê
Để trồng cà phê hoàn chỉnh ở giai đoạn nền móng, cà phê phải được tưới trong suốt mùa khô đến độ sâu thích hợp bên dưới vùng rễ và khoảng cách giữa các lần tưới phải đủ dài để đảm bảo đất được bảo vệ đầy đủ Khô để tránh ngập úng. Điều này giúp rễ cây phát triển sâu như một cách để bảo vệ chống hạn hán và cải thiện sự ổn định của cây.
Ở Việt Nam, cây cà phê Robusta dễ chịu hạn và phản ứng với nước tốt hơn cà phê chè. Lần tưới đầu tiên trong mùa khô nên thực hiện sau khi hết mưa 20 – 25 ngày. Lượng nước khuyến cáo là: cứ 20 – 25 ngày tưới 25 mm cho đến cuối tháng 12. là 15 – 20 ngày sau khi ra hoa.
Kỹ thuật tưới phun mưa
Hệ thống tưới bao gồm một máy bơm có công suất 15 – 50 mã lực và một hệ thống ống kim loại nhẹ, thường được làm bằng hợp kim nhôm để dễ di chuyển bằng tay, và cuối cùng là các vòi phun. Dưới tác động của áp suất trong hệ thống đường ống, các hạt nước thoát ra khỏi vòi phun dưới dạng các hạt mưa nhỏ, và nước tưới được phân phối đều khắp tán cây.
Kỹ thuật tưới phun mưa được sử dụng nhiều nhất ở các nước trồng cà phê nhờ chất lượng nước cao, hệ thống tưới có thể hoạt động bình thường ở những nơi có địa hình phức tạp, đồi núi rất dốc; số lần tưới ít, trung bình 3 lần/năm. Tổng kết của Ấn Độ cho thấy, việc áp dụng kỹ thuật tưới phun mưa đã cải thiện điều kiện dinh dưỡng trong cây, giúp quả tập trung chín, chiều dài cành tăng gấp đôi và năng suất tăng 85 – 95% so với vườn cây không được tưới (Naidu, 2000).
Tạo hình vườn cà phê để tưới phun mưa: Điều này rất cần thiết để có được phản ứng tối đa với việc tưới nước. Những cây cà phê già và rậm rạp dưới bóng râm không nên sử dụng hệ thống tưới phun mưa. Nên ưu tiên cho cà phê trồng bên và cà phê có khả năng phản ứng tốt. Cần quản lý tốt cây che bóng và cắt tỉa cà phê thường xuyên sau khi thu hoạch. Cần loại bỏ các cành chết, cành chết và cành bị mọt gỗ. Cũng cần kiểm soát sự phát triển của cỏ dại.
| Loại cây | Tưới phun ( m3 /ha/lần) | Chu kỳ tưới (ngày) |
| Giai đoạn xây dựng cơ bản | 400 – 500 | 25 – 30 |
| Thời kỳ kinh doanh của vua | 500 – 600 | 30 – 35 |
Rào cản chính của kỹ thuật tưới này là tiêu tốn nhiều năng lượng do áp suất cao cần thiết ở vòi phun, và lượng nước thất thoát khá lớn, đặc biệt là khi có gió mạnh. Lượng nước tưới phun cho cà phê thấp hơn khoảng 25% so với tưới gốc.
Kỹ thuật tưới rễ
Hệ thống tưới bao gồm một động cơ có công suất 8 – 16 mã lực, một máy bơm và hệ thống ống nước bằng nhựa. Nước được dẫn trực tiếp vào từng bồn đất đào xung quanh mỗi cây cà phê. Tưới gốc có thiết bị rẻ tiền, ít thất thoát nước và chi phí nhiên liệu thấp. Hệ thống tưới được lắp đặt và tháo rời mỗi lần tưới nên dễ bảo vệ và phù hợp với điều kiện sản xuất phân tán, quy mô nhỏ của Việt Nam.
Kỹ thuật tưới này đòi hỏi phải tạo một bồn chứa xung quanh rễ để chứa nước tưới. Khi tưới, giữ vòi và hướng vòi về phía bồn cà phê. Nhược điểm chính của kỹ thuật tưới này là chi phí nhân công vận hành cao, thao tác nặng và cần phải tạo bể chứa nước xung quanh rễ. Lượng nước tưới cho mỗi rễ không bằng nhau, có thể gây lãng phí. Lý do chính khiến nhiều quốc gia trên thế giới không sử dụng phương pháp tưới rễ là vì họ không tạo bể chứa để chứa nước tưới.
Bằng cách sử dụng kỹ thuật trồng âm khi trồng cây mới, cổ rễ của cây con được đặt thấp hơn mặt đất xung quanh từ 10 – 15 cm, người sản xuất cà phê tại Việt Nam đã hạn chế được thiệt hại cho hệ thống rễ khi thực hiện quá trình này, tạo điều kiện cho việc sử dụng hiệu quả các kỹ thuật tưới rễ. Việc áp dụng các kỹ thuật tưới rễ cho cà phê chiếm tỷ lệ lớn ở khu vực Tây Nguyên với khoảng 73%.
Kỹ thuật tưới nhỏ giọt
Hệ thống tưới bao gồm máy bơm, bộ lọc, đường ống nước lắp cố định trong vườn, ống nhỏ giọt và van phân phối nước. Nước cung cấp được tập trung ở phần hoạt động chính của hệ thống rễ cây, với lưu lượng rất nhỏ, do đó hiệu quả sử dụng nước và phân bón rất cao. Một số vùng trồng cà phê ở Brazil, Bờ Biển Ngà và Ấn Độ đã sử dụng kỹ thuật tưới này (Azizuddin, 1994).
Kỹ thuật tưới nhỏ giọt có nhiều ưu điểm như tiết kiệm nước (30 – 50%). Kết quả nghiên cứu của Snoeck (1988) tại Bờ Biển Ngà cho thấy kỹ thuật tưới nhỏ giọt có thể tiết kiệm 50% lượng nước tưới so với tưới phun mưa trong khi năng suất cà phê (tích lũy trong 2 năm) không có sự khác biệt giữa hai phương pháp tưới.
Tuy nhiên, tưới nhỏ giọt có những hạn chế như:
- Thiết bị đắt tiền; đòi hỏi nước tưới chất lượng cao; chu kỳ tưới ngắn (1 – 10 ngày); Hệ thống tưới được đặt cố định trên vườn
- Thời gian tưới dài do lượng nước đầu ra thấp
- Hệ thống tưới tiêu dễ bị hư hỏng trong quá trình canh tác (cỏ dại, cào, rễ cây) do tác động vật lý
- Không thể tạo ra độ ẩm không khí cần thiết khi cây ra hoa và thụ phấn
- Thời gian luân chuyển giữa các công trình tưới khá dài nên sẽ khó cạnh tranh với các kỹ thuật tưới khác ở những khu vực không có nguồn nước dồi dào.
- Do mục đích sử dụng riêng cho cây trồng tại Israel với khoảng cách điểm nhỏ giọt cố định là 40 cm nên khi lắp đặt hệ thống này cho cây cà phê tại Việt Nam, các đường nhỏ giọt được bố trí dọc theo các luống cà phê nên có một số đầu nhỏ giọt không nằm trong bồn tắm cà phê, gây lãng phí nước và cũng khiến cỏ dại phát triển.
- Ống nhỏ giọt được chôn sâu 20 – 30 cm. Theo thời gian, sau khoảng 2 – 3 năm, các ống tưới này sẽ bị xẹp, chặn dòng chảy.
Trong sản xuất cà phê ở Việt Nam, kỹ thuật tưới nhỏ giọt chưa được áp dụng rộng rãi do đặc điểm quy mô sản xuất (nhỏ lẻ, manh mún…), chỉ giới hạn trong phạm vi nghiên cứu, thử nghiệm.
Kỹ thuật tưới phun vào gốc
Dựa trên hệ thống tưới nhỏ giọt cải tiến, hệ thống tưới phun mưa tại gốc không sử dụng đầu phun tưới nhỏ giọt để tăng lưu lượng nước tại mỗi đầu phun nhằm đáp ứng nhu cầu nước của cây trồng cần lượng nước lớn để ra hoa. Hệ thống tưới được lắp đặt van để điều chỉnh áp suất và lưu lượng nước tưới. Nước cung cấp được tập trung vào phần hoạt động chính của hệ thống rễ cây, do đó nâng cao hiệu quả và tiết kiệm nước.
Kỹ thuật tưới phun tại gốc để tiết kiệm nước cho cây cà phê đang được thử nghiệm và đánh giá trên diện rộng trong sản xuất và có nhiều triển vọng phát triển trong tương lai để đáp ứng yêu cầu tiết kiệm nước và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Ưu điểm của hệ thống tưới phun mưa tại gốc: tiết kiệm nước, tập trung tưới vào vùng gốc, lắp đặt dễ dàng, chi phí lắp đặt thấp, bón phân qua hệ thống tưới giúp nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón, tiết kiệm tiền tưới và bón phân (giảm 70 – 80% công lao động so với tưới truyền thống), giảm 20 – 30% lượng nước tưới so với tưới truyền thống (Lê Ngọc Báu, 2013); Nguyên liệu có sẵn và dễ tìm; Vận hành đơn giản, không đòi hỏi nhiều kỹ thuật; Có thể sử dụng nhiều nguồn nước khác nhau (ao, hồ, sông, suối, giếng đào…); Chi phí đầu tư thấp hơn các hệ thống tiết kiệm khác; Tạo vi khí hậu cần thiết trong giai đoạn cây cà phê ra hoa; Khấu hao sử dụng cho mỗi năm thấp tới 5 triệu đồng/ha/năm.
Nhược điểm của hệ thống tưới phun mưa gốc: chi phí đầu tư tập trung một lần; dễ bị hư hại trong quá trình canh tác (làm cỏ, cào bồn, tủ gốc); dễ bị tắc cục bộ các đầu béc tưới cà phê do lượng nước đầu ra nhỏ; dễ gặp sự cố (tắt nước trên hệ thống tưới) khi không có bộ lọc nước đầu vào; chịu được áp lực nước thấp; phát sinh chi phí sửa chữa hàng năm.
Tác dụng của nước cho cây cà phê
Nước tưới có vai trò quan trọng đối với sự sinh trưởng và năng suất của cây cà phê. Tưới nước giúp duy trì sự sinh trưởng của cây cà phê, đồng thời cũng là điều kiện để cây ra hoa. Sau thời kỳ khô hạn phân hóa nụ hoa, cây được tưới đủ nước sẽ nở hoa rất tập trung. Giai đoạn ra hoa cần lượng nước lớn hơn nhiều so với các giai đoạn khác vì quá trình hô hấp diễn ra rất mạnh vào thời điểm này. Ở giai đoạn này, nếu thiếu nước kết hợp với nhiệt độ không khí cao, độ ẩm không khí thấp, hoa cà phê sẽ phát triển bất thường thành hoa sao và không thể thụ phấn. Cũng có thời điểm hoa đã nhú mỏ, nhưng thiếu nước sẽ chuyển sang hoa màu tím nhạt chanh rồi héo úa. Thiếu nước nghiêm trọng trong giai đoạn này có thể khiến cành mang hoa bị khô héo và chết.
Theo các nhà khoa học, do đặc điểm sinh học của cây cà phê, phần lớn rễ chủ yếu tập trung ở lớp đất mặt, chỉ sâu trong đất từ 0 đến 30 cm, độ phủ của rễ thay đổi từ 0 đến 50 cm nên nhu cầu về nước rất cao, chi phí tưới ướt cho cà phê khá tốn kém, chiếm tới 25 đến 30% tổng chi phí.
Hàng năm, tại khu vực Tây Nguyên, vào mùa khô, hệ thống trữ nước cục bộ cạn kiệt và nước ngầm ngày càng cạn kiệt. Mặc dù phương pháp tưới tiêu rất quan trọng đối với năng suất, nhưng hầu hết người trồng cà phê ở Tây Nguyên chỉ tưới theo kinh nghiệm, sử dụng hai hình thức tưới: tưới phun mưa hoặc tưới gốc, rễ/thời gian so với nhu cầu của cây cà phê.
Điều này không chỉ lãng phí nước, nguồn tài nguyên quý giá của Tây Nguyên, mà còn làm giảm độ phì nhiêu của đất vì nhiều chất dinh dưỡng bị đất cuốn trôi cùng với lượng nước dư thừa thấm vào các lớp đất sâu – nơi hoạt động của hệ thống rễ cây cà phê.
Nhà Bè Agri – Cung cấp thiết bị tưới nước tự động đáng tin cậy
Nhà Bè Agri có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tưới tiêu tự động, bao gồm tưới tiêu tự động trong nông nghiệp và cảnh quan. Công ty cung cấp dịch vụ trọn gói và từng phần trong lĩnh vực thủy lợi bao gồm: Khảo sát, thiết kế, thi công, báo giá – cung cấp thiết bị thủy lợi cho hệ thống đại lý, nhà thầu thi công, chủ đầu tư và hộ gia đình.
Một số thương hiệu tiêu biểu mà Nhà Bè Agri phân phối tại thị trường Việt Nam: Driptec – Việt Nam, Azud – Tây Ban Nha, Rivulis – Israel; DIG – Hoa Kỳ; Ducar – Turey; Dekko – Việt Nam…
Nhà Bè Agri tập trung vào các giải pháp tưới tiêu tổng thể cho các dự án nông nghiệp và cảnh quan. Cung cấp thiết bị và vật tư chính hãng để tưới tiêu cho cây trồng hiệu quả, tiết kiệm và chất lượng. Ngoài ra, Nhà Bè Agri còn xây dựng và lắp đặt hệ thống tưới tiêu cho vườn cây ăn trái, nhà kính, nhà kính, bãi cỏ….
Nhà Bè Agri là một trong những đơn vị tiên phong trong ngành thủy lợi và đã đạt được những thành quả rất tốt trong hơn 10 năm hoạt động trong ngành thủy lợi. Mang lại nhiều giá trị cho người dân và tiếp tục hoàn thành sứ mệnh đã đề ra.
Thông tin liên hệ:
- Địa chỉ: Số 25 Khu biệt thự Ngân Long, đường Nguyễn Hữu Thọ, P. Phước Kiển, Q. Nhà Bè, TP. HCM
- Hotline: 19002187
- Email: nhabeagri@gmail.com
- Website: https://nhabeagri.com/
Áp dụng đúng kỹ thuật tưới nước cho cây cà phê không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên nước mà còn nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Trong bối cảnh tác động ngày càng mạnh mẽ của biến đổi khí hậu, việc sử dụng các biện pháp tưới tiết kiệm nước là điều tất yếu và cần được khuyến khích. Người nông dân phải nắm vững kỹ thuật và lựa chọn phương pháp tưới phù hợp với điều kiện thực tế của mình, đảm bảo cây cà phê luôn được cung cấp đủ nước để sinh trưởng tốt trong mọi điều kiện thời tiết. Ngoài ra, để tham khảo thêm kỹ thuật sử dụng béc tưới sầu riêng bằng cách theo dõi bài viết tiết theo của chúng tôi nhé.
