Hoa sen là quốc hoa của Việt nam, nhưng có ai biết nó lại có xuất xứ từ một đất nước khác thậm chí là nhiều nước khác nhau tùy vào mỗi giống hoa, vậy nguồn gốc và ý nghĩa của loài hoa này ra sao hãy xem nhé.
Hoa sen là gì?
Hoa sen (tiếng Phạn: padma; tiếng Nhật: renge) trong Phật giáo là biểu tượng của sự thuần khiết và sinh hóa hồn nhiên (svayambhu). Theo kinh Lalitavistara, phần tâm linh của con người thì vô nhiễm, giống như hoa sen mọc trong bùn mà không bị hôi tanh bởi bùn.Hoa sen (tiếng Phạn: padma; tiếng Nhật: renge) trong Phật giáo là biểu tượng của sự thuần khiết và sinh hóa hồn nhiên (svayambhu). Theo kinh Lalitavistara, phần tâm linh của con người thì vô nhiễm, giống như hoa sen mọc trong bùn mà không bị hôi tanh bởi bùn.
Đặc điểm cơ bản của hoa sen
- Cây sen là loài thực vật thủy sinh, Thân rễ có hình trụ, mọc thon dài và có gai tù mọc xung quanh thân.
- Thân sen ngầm dạng củ sen, hình thuôn dài, ăn được. Rễ mọc từ củ sen, có nhiều nhánh. Cuốn lá có nhiều gai, phiến lá to tròn màu xanh mướt.
- Lá sen vươn dài mọc lên trên mặt nước. Cuống lá dài, có gai nhỏ hơi tù. Phiến lá to hình khiên, đường kính toàn bộ lá tầm khoảng 60–70cm có gân toả thành hình tròn đẹp mắt. Đài 3–5, và có màu lục.
- Hoa sen nở rộ tỏa ra nhiều lớp cánh hoa tạo cảm giác chồng lớp đan xen. Hoa có nhiều mức độ màu từ hồng đậm đổ về trắng.
- Quả sen hay chính là hạt sen chứa một hạt không nội nhũ, có hai lá mầm dày. Chồi mầm gồm 4 lá non gập vào phía trong, hạt sen có nhiều công dụng làm thực phẩm hay làm thuốc.
- Hạt sen chữa được nhiều bệnh, đặc biệt làm giảm quá trình lão hóa
Cấu tạo của hoa sen
Hoa sen được trồng ở nước ta trong các ao đầm. Thân rễ hình trụ mọc trong bùn gọi là ngó sen, dùng làm thực phẩm. Lá mọc lên khỏi mặt nước, cuống lá dài có gai nhỏ. Phiến lá hình đĩa to, đường kính 40-70 cm, có gân tỏa tròn. Hoa to, gồm rất nhiều cánh hoa màu trắng đỏ hồng, đều, lưỡng tính, nhiều nhị, bao phấn 2 ô, mở bởi kẽ nứt dọc, trung đới mọc dài ra thành một phần trụ màu trắng gọi là hạt gạo, phần này có hương thơm dùng để ướp chè. Lá noãn nhiều và rời nhau đựng trong một đế hoa loe hình nón ngược. Vòi ngắn, núm nhụy chỉ nhô lên khỏi đế hoa. Mỗi lá noãn sinh ra một quả, trong đựng một hạt, hạt không có nội nhũ. Hai lá mầm nạc dày bao bọc bởi một màng mỏng. Chồi mầm (tâm sen) mang 4 lá non gập vào trong, có diệp lục.
Nguồn gốc của hoa sen
Cây sen là loài thực vật hạt trần xuất hiện và phát triển sớm trên mặt đất. Nguồn gốc và sự tích đặt tên hoa sen bắt đầu từ nước Ấn Độ vào khoảng những năm 70s, sau đó lan rộng ra Trung Quốc và vùng lục địa châu Á —châu Úc.
Nhiều người nghĩ rằng hoa sen chỉ được trồng tại các vùng thuộc Châu Á. Nhưng sự thật loài hoa này xuất hiện ở khắp mọi nơi trên thế giới, ta có thể bắt gặp hình ảnh của sen ngay tại Châu Âu, Châu Mỹ,…
Tuy nhiên, tại phương Tây, hoa sen chủ yếu được dùng với mục đích trang trí và làm đẹp. Còn ở Việt Nam, cây sen được trồng và sử dụng toàn diện lấy cả củ, ngó, hoa, hạt,… để làm trang chí, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, …
Tại nước ta, cây sen chủ yếu được trồng nhiều tại các tỉnh: Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp,… những trồng nhiều nhất vẫn là Đồng tháp, như ta hay nghe câu thơ “Tháp mười đẹp nhất bông sen” ngụ ý rằng nơi đây là điểm trồng nhiều hoa sen nhất cả nước và cũng là nơi cho hoa sen đẹp nhất.
Ý nghĩa của hoa sen
Hoa sen từ lâu đã được biết tới là loài hoa thanh khiết có ý nghĩa truyền thống lâu đời ở phương Đông. Sen mọc và lớn lên giữa bùn lầy nhưng không hề vì bùn mà bị ô nhiễm, vấy bẩn. Chính vì đặc trưng này mà người đời hay ví kẻ quân tử với cốt cách của hoa sen, tồn tại giữa cuộc đời vạn biến nhưng đã vượt thoát khỏi dục vọng, tham lam để tỏa lên khí chất tốt đẹp.
Nhắc tới hoa sen người ta còn thường nghĩ đến sự thanh tịnh của chốn tâm linh. Đây là loài hoa của Phật, thường được dâng lên thờ cúng các đấng thần linh.
Chỉ duy nhất loài sen mới hội tụ đầy đủ trong mình ý nghĩa triết học – nhân sinh cao quý, là ý nghĩa về âm dương ngũ hành và sức vươn dậy của một ý chí sống mãnh liệt như dân tộc Việt.
Ý nghĩa của sen còn là biểu tượng của sự cao cả, yêu thương. Vì sống với Phật nên màu sen được ví như màu của đức hạnh, từ bi, trí tuệ. Đó còn là màu của sự thanh khiết nơi tâm hồn thể hiện những phẩm chất thánh thiện, tinh khôi nhất xuất phát từ lòng yêu thương, nhân ái, khoan dung và cao thượng của kiếp người.
Hoa Sen là loài hoa mộc mạc, bình dị nhưng lại rất thanh cao, thiêng liêng… Đây là loài hoa mà Việt nam chọn làm quốc hoa vì nó tượng trưng cho tính cách và văn hóa dân tộc: kín đáo, dịu dàng, thanh tao.
Những câu thơ sau nói lên nhiều ý nghĩa đó :
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”
Chỉ một câu nói đơn giản thôi đã làm toát lên vẻ đẹp vẻ thanh cao của hoa sen. Hoa sen đâu chỉ đẹp không, nó còn mang một ý nghĩa rất sâu sắc.
Trong văn hóa Việt Nam, hoa sen không chỉ là loài hoa đẹp mà còn là biểu tượng văn hóa trong tâm thức người Việt, là biểu tượng của nhân cách người Việt. Đây cũng là loài hoa duy nhất hội tụ đủ trong mình những ý nghĩa nhân sinh cao quý, ý nghĩa triết học, ý nghĩa âm dương ngũ hành và sự vươn dậy mạnh mẽ, một ý chí sống mãnh liệt như dân tộc Việt Nam. Chính vì thế, hoa sen được công nhận chính thức là Quốc hoa Việt Nam vào ngày 02/09/2011, là biểu tượng của nền văn hóa Việt.
