Nuôi gà thả vườn là một mô hình chăn nuôi phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở các vùng nông thôn và ngoại ô. Đây là phương pháp nuôi gà tự nhiên, kết hợp giữa việc để gà di chuyển tự do ngoài trời và cung cấp thức ăn bổ sung, mang lại sản phẩm thịt và trứng chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thực phẩm sạch. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết về nuôi gà thả vườn, từ việc chọn giống, xây dựng chuồng trại, đến chăm sóc và quản lý để đạt hiệu quả kinh tế.
Nuôi gà thả vườn là gì?
Nuôi gà thả vườn là mô hình chăn nuôi trong đó gà được nuôi trong không gian rộng rãi, có thể tự do đi lại, kiếm ăn ngoài vườn, nhưng vẫn được cung cấp thức ăn bổ sung và chăm sóc trong chuồng vào ban đêm hoặc khi thời tiết xấu. Mô hình này khác với nuôi gà công nghiệp (nuôi nhốt hoàn toàn) vì nó tạo điều kiện cho gà phát triển tự nhiên, ít sử dụng hóa chất, và sản phẩm thường có giá trị cao hơn trên thị trường.
Lợi ích của nuôi gà thả vườn:
- Chất lượng sản phẩm: Thịt gà săn chắc, thơm ngon; trứng giàu dinh dưỡng, đáp ứng xu hướng tiêu dùng thực phẩm sạch.
- Chi phí thấp: Tận dụng không gian tự nhiên và thức ăn sẵn có, giảm chi phí thức ăn công nghiệp.
- Thân thiện môi trường: Ít gây ô nhiễm hơn so với nuôi công nghiệp.
- Phù hợp với hộ gia đình: Dễ áp dụng ở quy mô nhỏ, từ 50-500 con.
Quy trình nuôi gà thả vườn hiệu quả
Quy trình này được áp dụng cho chăn nuôi gà thả vườn ở các trang trại, nông trại.
Chọn địa điểm để nuôi gà thả vườn
Không xây dựng trang trại chăn nuôi gà thả vườn gần các tuyến đường giao thông, nơi đông người qua lại như trường học, khu dân cư, cơ quan, nơi chứa mầm bệnh rất khó kiểm soát như chợ, khu chế biến gia súc, lò mổ gia cầm.
Phải có đủ đất để xây dựng chuồng trại và các khu vực phụ trợ, bao gồm khu vực ở, kho chứa và nhà vệ sinh, trước khi vào trại. Hai khu vực này phải cách nhau ít nhất 15 m. Nếu chuồng trại có nhiều kho chứa, khoảng cách giữa các kho chứa phải ít nhất 15 m. Khu vực chứa phân và xử lý xác chết phải được bố trí trong trại, cách chuồng trại ít nhất 20-30 m.
Nguồn tin từ Alo789 cho biết: Khu vực xung quanh trại gà thả vườn phải được ngăn cách với bên ngoài bằng hàng rào kín để đảm bảo các loài vật nuôi khác và người lạ không thể vào trại.
Thiết kế chuồng gà ngoài trời, các khu vực bổ sung và các thiết bị cần thiết
Chuồng gà ngoài trời được thiết kế theo phong cách thông gió tự nhiên, có kích thước: rộng từ 6 đến 9 m, cao từ 3 đến 3,5 m, tính từ đỉnh xà nhà đến sàn. Chiều dài chuồng tùy chọn, nhưng có thể chia thành nhiều ngăn, cho phép nuôi từ 500 đến 1.000 con gà, mỗi con từ 4 đến 5 tháng tuổi. Mái chuồng được lợp bằng vật liệu (ngói, tôn, tấm lợp tùy chọn). Đất được nén chặt, san phẳng bằng xi măng và cát, có độ dốc thoai thoải để thoát nước khi rửa chuồng sau khi xuất bán gà.
Xây tường bao quanh chuồng gà cao 40 cm. Phần còn lại được che bằng lưới B40 hoặc tre đan để thông gió. Bên ngoài được phủ bạt để chắn gió và mưa. Thiết kế hiên rộng 1-1,2 m, phía trước có rãnh thoát nước thải. Trước mỗi lối ra vào đều có hố khử trùng. Không gian chuồng gà cho phép nuôi gà khi không thể thả rông, với mật độ 6-7 con/m² (nuôi 1.000 con gà, diện tích chuồng gà cần từ 150-170 m²).
Nếu bạn nuôi gà con 1,5 tháng tuổi mỗi lứa, bạn nên có hai lồng. Nếu bạn nuôi gà con 2,5 tháng tuổi mỗi lứa, bạn nên có hai lồng.
Vườn có thể bằng phẳng hoặc đồi núi. Phải có hàng rào để tránh gà bay hoặc thoát ra ngoài sau khi thả. Diện tích thả gà tối thiểu là 1 m²/con, nhưng không quá 2 m²/con. Vườn phải bằng phẳng để tránh đọng nước sau mưa, và không nên có quá nhiều cây bụi.
Cần trồng cây ăn quả để tạo bóng mát cho vườn và dành diện tích làm hố tắm cát cho gà. Mỗi hố dài 15 m, rộng 4 m và sâu 0,3 m, đủ chỗ cho 1.000 con gà tắm cát (có thể làm một hố hoặc chia thành hai hố tùy theo diện tích vườn). Nếu diện tích vườn đủ cho 5 m²/con gà mái, cần chia thành 3 ô. Mỗi ô phải được rào bằng lưới thép, đảm bảo lối đi lại thông thoáng cho mỗi con gà mái là 1,5 m². Chăn thả luân phiên trong mỗi ô (mỗi tháng thả gà vào một ô, các ô còn lại phải được vệ sinh, khử trùng).
Dụng cụ chăn nuôi (máng ăn, máng uống, máy ấp, tủ sưởi, v.v.) và các dụng cụ khác (xẻng, xô, giỏ, bình xịt thuốc khử trùng, v.v.) phải phù hợp với nhu cầu của trang trại và độ tuổi của gà mái. Không được sử dụng cho mục đích khác. Dụng cụ phải dễ vệ sinh và khử trùng sau mỗi lần sử dụng.
Không gian bổ sung, bao gồm chuồng trại, kho chứa nguyên liệu thô và nhà vệ sinh trước khi đưa gia súc vào, phải được bố trí riêng biệt, bên ngoài chuồng trại và phải có hàng rào ngăn cách hai khu vực này. Khu vực lưu trữ thức ăn phải có sàn cao, thông thoáng, chống dột và mưa, và được trang bị kệ lưu trữ. Phải có phòng hoặc không gian riêng để đảm bảo không gian khô ráo, sạch sẽ và thông thoáng cho thuốc thú y (thuốc thú y phải được đặt trên kệ sạch sẽ, sắp xếp sao cho dễ đọc và dễ lấy). Cũng phải lắp đặt tủ lạnh để bảo quản vắc-xin và một số loại kháng sinh cần được giữ lạnh. Phải có phòng tắm để tắm rửa và mặc đồ bảo hộ (quần áo, ủng, khẩu trang, găng tay, v.v.) trước khi vào chuồng trại.
Con giống
Chọn nuôi các giống gà như gà Mia, hoặc các giống gà lai như Mia × gà Lương Phương, Lạc Thủy × gà Lương Phương, gà Ri × Lương Phương…
Những người tham gia đá gà Alo789 chia sẻ: Gà giống nhập khẩu một ngày tuổi phải có đầy đủ chứng từ nguồn gốc xuất xứ (hóa đơn, giấy chứng nhận kiểm dịch thú y) và đạt tiêu chuẩn giống (màu lông, màu chân, tình trạng sức khỏe, không dị tật).
Gà giống nhập khẩu nếu nuôi tại khu vực chăn nuôi phải được cách ly tại chuồng mới ít nhất 2 tuần để theo dõi, đảm bảo an toàn trước khi đưa vào chuồng chính.
Thức ăn cho gà thả vườn
Thức ăn và nguyên liệu thức ăn (ngô, cám gạo, thóc, khô dầu, bột cá, bột vitamin, bột xương, khoáng chất) phải đảm bảo không bị mốc, vón cục và tạp chất trong quá trình sử dụng.
Thức ăn viên hỗn hợp phải được dán nhãn rõ ràng và tuân thủ hạn sử dụng. Chọn thức ăn từ các nhà sản xuất uy tín.
Khi lưu trữ thức ăn hỗn hợp và nguyên liệu trong kho, phải sắp xếp riêng biệt và đặt trên kệ, cách sàn 20cm và cách tường 20cm. Không lưu trữ thuốc sát trùng, thuốc trừ sâu, xăng dầu trong kho.
Nước uống cho gà thả vườn
- Có thể sử dụng nước uống từ giếng khoan, giếng đào hoặc nguồn nước công cộng. Không sử dụng nước sông, suối hoặc hồ.
- Nước giếng phải được kiểm tra, phân tích để đảm bảo nước sạch, không chứa vi khuẩn có hại như E. coli, coliform và các kim loại nặng độc hại như thủy ngân, chì, asen, sắt. Nếu sử dụng phải trang bị thiết bị lọc kim loại nặng và khử trùng.
- Nước phải được chứa trong bể chứa có nắp đậy hoặc bể chứa và được dẫn đến nhà kho thông qua hệ thống đường ống nhựa chắc chắn và an toàn.
- Nước vệ sinh chuồng trại, làm mát chuồng trại và rửa dụng cụ phải dùng nước giếng khoan hoặc nước máy, không dùng nước ao hồ ngoài trời.
Vệ sinh thú y
- Phải mặc đồ bảo hộ nghiêm ngặt khi vào khu vực chăn nuôi (mặc quần áo, đi ủng và đội mũ riêng)
- Hố khử trùng trước cửa chuồng thường chứa bột vôi hoặc chất khử trùng phù hợp.
- Phun thuốc sát trùng thường xuyên xung quanh khu vực chăn nuôi (1 tuần 1 lần hoặc muộn hơn) tùy theo tình hình dịch bệnh.
- Khử trùng chuồng trại, dụng cụ, thiết bị trước khi nuôi gà, trong khi nuôi gà và sau khi bán sản phẩm hoặc di chuyển gà đi nơi khác.
- Tiêm phòng đầy đủ cho gà tất cả các loại vắc-xin (Marek, Newcastle, Gumboro, viêm phế quản truyền nhiễm, cúm gia cầm, thủy đậu) theo đúng lịch.
- Mở sổ ghi chép lịch tiêm chủng và sử dụng kháng sinh
Quản lý chất thải và xác chết
- Tạo một khu vực riêng biệt ở phía sau khu vực chăn nuôi để xây dựng nhà kho chứa phân, có mái che, tường bao quanh và nền xi măng để tránh rơi vãi và ô nhiễm. Nếu sử dụng, phải ủ phân bằng năng lượng sinh học.
- Gần nơi chứa phân, bố trí nơi để kiểm tra và tiêu hủy gà chết (bể có dung tích từ 0,5 đến 1m3, hình chữ nhật, cao bằng 2/3 chiều cao của bể, được chôn dưới đất, bể có nắp đậy chống thấm nước và có lỗ để đặt xác gà, hàng tuần mở nắp bể để phun thuốc sát trùng. Không chôn gà chết ngoài vườn hoặc vứt xác gà chết ra khu vực xung quanh.
- Các loại rác thải khác như nhựa, ống tiêm, chai thuốc, hộp đựng vắc xin được thu gom vào khu vực quy định để tiêu hủy.
- Nước sau khi vệ sinh lồng phải chảy qua lỗ thoát nước vào bể, không được chảy ra vườn.
Ghi chép số liệu
- Cấu hình sổ ghi chép như sau:
- Nhật ký hàng ngày của bé
- Nhật ký theo dõi tiêm chủng và điều trị
- Sổ xuất nhập khẩu thực phẩm và vật tư khác (vật nuôi, thuốc thú y, dụng cụ, điện)
- Sổ bán hàng sản phẩm chăn nuôi (phân bón, gà thịt)
Xây dựng kế hoạch nhân giống:
Lập kế hoạch trang trại bao gồm: xác định thời điểm nhập khẩu gà, sửa chữa chuồng trại và thiết bị, chuẩn bị kinh phí để mua giống, thức ăn và thuốc thú y.
Thời điểm nhập gà sẽ được xác định dựa trên thời điểm bán gà tốt nhất trong năm để tính toán thời điểm nhập gà con vào phối giống. Phép tính này bao gồm việc lấy thời gian bán gà từ 4,5 tháng đến 5 tháng, tức là thời gian phối giống, trừ đi thời gian nhập gà. Kết quả sẽ là thời điểm nhập gà. Ví dụ, nếu gà bán vào tháng 11 thì nhập vào tháng 6 (11 – 5 = 6).
Kiểm tra chuồng trại, kho chứa, dụng cụ, thiết bị để sửa chữa, cải tạo, khử trùng trước khi đưa gà vào từ 30 đến 40 ngày.
Chuẩn bị vốn để mua sắm trang thiết bị, bao gồm con giống, thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y và tối thiểu 35% tổng chi phí đầu tư ban đầu. Chi phí này được tính trên cơ sở đơn giá và số lượng con giống mua, đơn giá và số lượng thức ăn chăn nuôi cho gà theo nhu cầu của trang trại, thuốc thú y và vắc-xin.
Nuôi gà thả vườn là một mô hình chăn nuôi hiệu quả, mang lại sản phẩm chất lượng cao và lợi nhuận ổn định nếu được quản lý tốt. Bằng cách chọn giống phù hợp, xây dựng chuồng trại đúng chuẩn, chăm sóc kỹ lưỡng, và quản lý chi phí, người nuôi có thể thành công trong việc đáp ứng nhu cầu thực phẩm sạch. Tại Việt Nam, mô hình này không chỉ giúp tăng thu nhập mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững. Hãy bắt đầu với quy mô nhỏ, học hỏi kinh nghiệm, và từng bước mở rộng để biến nuôi gà thả vườn thành một nghề nghiệp bền vững!
